Eén van de absolute meesterwerken van de prentkunst is de Vollard-suite van Picasso, een set van 100 etsen die Pablo Picasso tussen 1930 en 1937 creëerde.

Monumenten van macht worden vaak politiek gerecupereerd vanuit een zekere nostalgie naar de grootsheid van het nationale verleden, vanuit een nostalgie die verwijst naar een grondstroom onder het volk en leidt naar een doctrinaire interpretatie van een geschiedenis die de facto nooit werkelijkheid is geweest.

Aan het einde van de jaren ‘20 van de vorige eeuw zwierf Marnix Gijsen door Griekenland. Zijn impressies schreef hij neer in ‘Odysseus achterna’, dat in 1930 verscheen. Op Kreta aanschouwde hij het levenswerk van Arthur Evans (1851-1941), de Engelse archeoloog die de opgravingen in Knossos leidde.

Riksingen is één van die mooie oude kerkdorpen van Tongeren. Eén van de oudste vermeldingen als Rixinges dateert van 1205 . Het dorp was een deel van de stadsvrijheid Tongeren.  De plaatselijke kerk, die oorspronkelijk van 1036 dateert, was een kwartkapel van de Onze-Lieve-Vrouweparochie van Tongeren. In dit kerkdorp werden volgens de oudere literatuur restanten van Romeinse villae, twee tumuli, en de sporen van centuriatio geïdentificeerd.

Weinigen bevroeden dat de Hoeise Steenweg in de richting van Crisnée en Hoei deel uitmaakt van de voormalige Romeinse weg die van Tongeren via onder meer Amay, Vervoz en Aarlen naar Metz liep.  Hij wordt op de Ferrariskaart eveneens ‘Chemin Brunehaud’ genoemd. Deze weg snijdt in een rechte lijn kilometers ver door het landschap.  Hij kruist ter hoogte van Malmaison de Romeinse weg Bavay-Trier en ter hoogte van Senonchamps de weg Reims-Keulen. Ter hoogte van Aarlen volgde het kruispunt met de weg Reims – Trier. Gezien zijn plaats in het Romeinse verkeersnet was ook deze verbindingsroute van een cruciale betekenis voor de administratieve organisatie van onze regio.

Tijdens wat opzoekingen rond de betekenis van de Romeinse wegen voor de hedendaagse samenleving, en bijzonder de Romeinse weg tussen Tienen, Tongeren en Maastricht, kwam ik terecht bij R. G. Collingwood (1889-1943). De reden hiervoor is eenvoudig. Het Romeinse wegennet is voor de verspreiding van ideeën van fundamenteel belang geweest. Indien wij het erfgoed van de Grieks-Romeinse oudheid enerzijds en van het christendom anderzijds beschouwen als fundamenten van onze Europese cultuur, dan heeft het Romeinse wegennet een zeer substantiële rol gespeeld in de ontwikkeling ervan.

Telkens ik in Rome kom, passeer ik even op de Capitolijnse heuvel om een bezoekje te brengen aan Marcus Aurelius te paard. Waar het ruiterstandbeeld in het antieke Rome stond is niet bekend. De oorspronkelijke sokkel van de 2de eeuw werd in 1663 nabij Sint-Jan van Lateranen teruggevonden in de ruïnes van de villa van Domitia Lucilla, de moeder van de keizer-filosoof. Paus Paulus III , in een vorig leven Alessandro Farnese, liet het in 1538 plaatsen op de Piazza del Campidoglio, midden op het nieuwe plein dat Michelangelo had ontworpen. In 1981 werd het voor restauratiewerkzaamheden naar binnen werd gehaald. Enkele malen heb ik het in het Palazzo Nuovo achter glas bewonderd. Tegenwoordig prijkt het op de centrale plaats in de nieuwe glazen binnenhal van het Palazzo dei Conservatori, een schitterend museum waar je ook de fundamenten van de tempel van Iupiter Capitolinus nog kan ontdekken. Buiten op de Campidoglio staat ondertussen een exacte kopie van het ruiterstandbeeld. Ik kan daar mee leven.

De Romeinse elite ondernam soms verre reizen. Onder meer van M. Tullius Cicero weten wij dat hij voor langere tijd een studiereis naar Griekenland ondernam. Ook toeristische reizen bleken bijzonder populair. Reisimpressies of reisverslagen daarvan bleven nauwelijks bewaard. Een uitzondering daarop vormt een satire van de dichter Horatius. In 37 v.C. reisde hij in het kader van een diplomatieke missie samen met Vergilius en Maecenas over de de Via Appia naar Brindisi.

Talrijke sporen uit ons verleden gaan door allerlei omstandigheden definitief verloren voor het nageslacht. Ook de tumuli ontsnappen niet aan deze realiteit. Een treffend en tragisch voorbeeld daarvan zijn de drie tumuli van Sint-Huibrechts-Hern. Sedert het archeologisch onderzoek van deze drie grafheuvels op het einde van de 19de eeuw zijn zij samen met bijna de volledige grafinhoud verloren gegaan. De tumuli van Sint-Huibrechts-Hern lagen langs de Tomstraat in het zogenaamde ‘Tombosch’ langs de Romeinse weg Bilzen-Waremme, zo schrijft de Tongerse archeoloog F. Huybrigts.  

Het einde van de 18e en het begin van de 19e eeuw wordt gekenmerkt door een verlangen naar Italië, naar Rome en naar klassieke oudheden. Talrijke dichters, schilders, beeldhouwers en architecten trokken er naar toe.  Onder hen was ook Johann Wolfgang von Goethe. Het verlangen naar Italië en bijzonder naar Rome werd sinds Goethe's Italiaanse reis een topos, ook de belichaming van het klassieke onderwijs bij uitstek. De ‘Italienische Reise’ van Goethe is waarschijnlijk de meest bekende van al de Italiaanse reisbeschrijvingen.

Bij Genoels-Elderen denkt iedereen ongetwijfeld aan het wijnkasteel. In een vakantieperiode in tijden van Covid-19 is dat uiteraard gerechtvaardigd. Hemelse dranken en verstrooiing gaan vaak samen. Het kasteel ziet er schitterend uit en zijn wijngaarden beloven jaar na jaar uitstekende wijnen.

Ik was deze avond wat aan het grasduinen in Charles-Louis de Montesquieu, Considérations sur les causes de la grandeur des Romains et de leur décadence, onder meer uitgegeven in Parijs bij Huart et Moreau fils in 1748. Montesquieu (1669-1755) had met dat boek niet alleen een befaamd essay geschreven over het Romeinse rijk. Bovendien verwees hij in zijn politieke geschriften zoals De l'esprit des lois (1748) geregeld naar staatkundige concepten en ontwikkelingen in de antieke oudheid. Onder meer prees hij in hoofdstuk twee van deze laatste studie het hoge democratisch gehalte zowel van de Atheense constitutie als van de Romeinse republiek.