Van west naar oost, dwars door Vlaanderen, liep vroeger de Romeinse heerbaan van Kassel naar Tongeren. Hij verbond de kuststad Boulogne-sur-Mer met de Rijnstad Keulen en maakte deel uit van een groot en complex netwerk van (water)wegen dat Rome verbond met de verste uithoeken van het Romeinse Rijk. Men spreekt in dat verband trouwens terecht van militaire wegen. De Romeinen slaagden erin om uiteindelijk een voor die tijd schitterend wegennet te realiseren van nagenoeg 120.000 kilometer.

Hoe werden die wegen aangelegd? En hoe bouwden ze bruggen over rivieren en beken? Wie stapten of reden met hun karren over die wegen? Hoe ontstonden de steden? Hoe verliep de bevoorrading? Van de Romeinse weg Maastricht-Tongeren-Tienen-Kassel zijn maar weinig stukken in hun ‘oorspronkelijke’ landschappelijke toestand bewaard gebleven. De mooist bewaarde segmenten liggen tussen Tienen en Maastricht. Zij vormen samen een min of meer aaneensluitend archeologisch relict. Daarom is dit boek specifiek aan de geschiedenis van dit stuk van de heerbaan gewijd.

Een uitvoerige samenvatting van het boek op SPQR van de vereniging van Romeliefhebbers met bijkomende informatie vindt u hier.

 

 

Fotografie: Sofie Nouwen

Sterck & De Vreese

Gorredijk, augustus 2021 (Paperback, 240 p.)

1ste druk

NUR 682 l 683 

ISBN 978 90 5615 744 9 

 

Uit de pers:

Pierre Diriken, in Georeto, 1 maart 2023

Het boek van Robert Nouwen toont de bijzondere en unieke archeologische erfgoedwaarde van de Romeinse heerbaansegmenten  ‘Maastricht-Tongeren’ en ‘Tongeren-Tienen’ aan. Ik citeer op pagina 187: “Het is de oudste weg van Vlaanderen, die vanaf de eerste tot de achttiende eeuw bijna doorlopend een bijzonder belangrijke historische en culturele rol heeft gespeeld” Omwille van de impact op de cultuurhistorische invulling van het landschap verdient deze heerbaan dan ook een formele erkenning en bescherming als ‘landschap’ en ‘archeologisch monument’. 

 

Jean Luc Meulemeester, in Kunsttijdschrift Vlaanderen, 11 oktober 2021

In de voorbije decennia verschenen wel meer artikels en publicaties over het Romeinse wegennet in de Nederlanden. Het zijn meestal interessante artikels die deelaspecten behandelen. Het is goed dat al die gegevens aangevuld met nieuwe inzichten nu samengebracht zijn in een boekwerk.... De Romeinse heerbanen brengt het boeiend relaas van een deelaspect van de Romeinse cultuur dat lange tijd -eigenlijk tot op vandaag- blijft nazinderen.

 

Guido Cuyt, Een lange weg voor de boeg, in Kleio Online, April 2022

Nouwen benadert de problematiek van de Romeinse wegen vanuit verscheidene
invalshoeken: de archeologie, de studie van de antieke teksten, archivaal onderzoek voor de toestand van de wegen in latere eeuwen. 

Het boek is fraai gestoffeerd met foto’s van dochter Sofie, en voorzien van een
uitgebreide bibliografie. Dit maakt het boek als naslagwerk tot een handig instrument. Maar bovendien leest het verhaal van de Romeinse weg Tienen-Tongeren als een epos dat eerst de grootsheid ervan beschrijft, maar eindigt als een drama waar de auteur de vinger legt op het twijfelachtige lot van dit niet beschermd en reeds deels vernietigd relict uit de oudheid.

 

Erik De Smet, in: Kerk en Leven, 45, 10/11/2021

Als pelgrimsweg, handelsweg en militaire weg gaf de route onze geschiedenis vorm. Steden als Gent, Aalst, Brussel en Leuven hadden rechtstreeks toegang tot de route en namen dankzij die weg een ongekende vlucht. Tienen, Sint-Truiden en Tongeren lagen pal op de route. De best bewaarde onderdelen van de route situeren zich rond Tongeren. Volgens Robert Nouwen wint het wandel- en fietstoerisme langs de oude wegen, pelgrimswegen en Romeinse heerbanen aan populariteit en bieden oude tracés kansen voor het erfgoedtoerisme.

 

Robert Duthoy, in: Hermes, 2022, 1, 13-14.

Met dit werk heeft Robert Nouwen een boek geschreven dat niet alleen classici, historici en heemkundigen voor wie het in de eerste plaats bedoeld is, zal interesseren maar ook iedereen die wat meer wil vernemen over de Romeinse wegen in het algemeen. Het vormt bovendien een sterk argument dat de oproep ter bescherming en valorisatie van een belangrijk erfgoed, kracht bijzet. Vermelden we tenslotte nog dat het werk keurig is uitgegeven en overvloedig is geïllustreerd.

 

Jan Bex, De Romeinse weg is zo goed als weg, in: Belang van Limburg, 30-31/10/2021.

Van de 45 kilometer Romeinse weg tussen Tienen en Maastricht was tot de jaren 1970 nog 75 procent intact. Dat is dramatisch verminderd. Nu rest ons nog 2,2 kilometer. De Tongerse historicus Robert Nouwen breekt met zijn boek 'De Romeinse heerbaan' een lans voor de bescherming van wat nog overblijft van onze oudste wegen. Tot bij minister Diependaele.

 

Jef Abeel, De Romeinse heerbaan, in: SPQR, 15/10/2021; Leestafel, 16/10/2021; Histoforum, 16/10/2021.

Robert Nouwen heeft goed werk verricht door ons nog eens te tonen hoeveel Romeins cultureel erfgoed we hebben en hoe we dat moeten koesteren, voor zover het nog bestaat. Zijn boek is voorzien van heel mooie foto’s, die op zich ook al een overtuigende kracht hebben. 

Het boek is zeer interessant voor classici, archeologen, heemkundigen en al wie interesse heeft voor ons Romeinse verleden. Laten we hopen dat het boek ook gelezen zal worden door onze politici, industriëlen en vastgoedmakelaars, zodat ze de nog bestaande wegen en monumenten niet verder doen verdwijnen. 

 

Jona Lendering, Romeinse wegen, in: Mainzer Beobachter, 07/10/2021

In het met mooie foto’s van Sofie Nouwen geïllustreerde boek lezen we niet alleen over de aanleg en de geschiedenis van de Via Vipsania, maar ook over de romanisering en over de invloed van de weg op het latere landschap.

Delen van het oude wegennetwerk zijn er nog, maar door grote infrastructurele projecten verdwijnen ze in een steeds hoger tempo. Ten oosten van Tongeren is het landschap echt volledig op de schop gegaan. Nouwen is realist genoeg om te weten dat je niet alles kunt beschermen, maar datzelfde realisme maakt hem bezorgd over de toekomst van het historische landschap. 

 

Wido Bourel, Reizen van de Noordzee tot Keulen in de Romeinse tijd, in:  Doorbraak.be,  25/09/2021

De auteur breekt terecht een lans om de resterende stukken van de heerwegen alsnog te valoriseren als historisch landschap. Ze zijn makkelijk te integreren in routes voor zinvol wandel- en fietstoerisme.

Het boek De Romeinse heerbaan is beslist een aanrader en boeiende voorbereidende lectuur bij een wandeling of een fietstocht langs de oudste weg door de Lage Landen.

 

Chris Delarivière, Pleidooi voor een Romeinse heerbaan, in:  Historiek.net, 20/09/2021

Door de eeuwen heen bleef de Romeinse weg een belangrijke rol spelen. Voor legers op weg naar het slagveld, voor handelaren tussen de Hanzesteden Brugge en Novgorod, voor pelgrims, bedevaartgangers en andere reizigers. Nouwen maakt dit duidelijk aan de hand van talrijke voorbeelden. De auteur gaat met zin voor detail én kennis van zaken te werk. 

Willen we onze kinderen en kleinkinderen ooit nog de historische sensatie van een Romeinse weg in Vlaanderen meegeven dan moet er dringend werk gemaakt worden van een wettelijke bescherming tegen verdere vernietiging van de Romeinse heerbaan, zo besluit Robert Nouwen. Zijn boek geeft daarvoor alvast een intrigerende aanzet. Het is afwachten of de beleidsmakers zijn boodschap ter harte nemen.