Romeinse wegen in België

De Romeinen bouwden doorheen heel het Romeinse rijk een uitgebreid wegennetwerk uit om snelle troepenverplaatsingen mogelijk te maken, steden met elkaar te verbinden en agrarische gebieden te ontsluiten. Van dat netwerk bleven ook in België heel wat wegen geheel of gedeeltelijk bewaard waaronder. Het Romeinse wegennetwerk één van de belangrijkste historische en archeologische relicten die het Belgische landschap mee hebben vormgegeven. 

Wegen zorgen voor een bepaalde dynamiek. Zo lang die dynamiek in lijn is met de menselijke behoeften, zullen zij in gebruik blijven. De uitdrukking ‘Alle wegen leiden naar Rome’ toont bovendien aan dat de steden die langs de wegen waren gelegen, of hun eindbestemming waren, in hun continuïteit een cruciale rol speelden. Die continuïteit is echter niet gegarandeerd. Vele Romeinse wegen werden in de loop der eeuwen reeds uitgewist. Tot in de 18de eeuw bleven grote wegen vaak onverhard. Zelfs al blijft men tijdens de middeleeuwen verder gebruik maken van bepaalde Romeinse wegen voor handel, transport en verkeer, dan nog kunnen zij in onbruik geraakten waardoor op het einde hooguit nog wat onverharde wandelpaden of karrensporen resten. Gelukkig kunnen sommige Romeinse wegen tot op de dag van vandaag nog bezocht worden.

Tongeren - Kassel

Een tweede verbinding vanuit Boulogne-sur-Mer naar Keulen liep via Kassel en Tongeren richting Keulen en was een beetje korter. Eén tracé richtte zich vanuit Kortrijk via Kester, het andere liep via Velzeke, Asse, Elewijt en Leuven. Beide tracés kwamen samen in Tienen. Tussen Tienen en Kortrijk zijn zij echter niet altijd even duidelijk. Op de Peutingerkaart en het itinerarium Antonini kwam het traject tussen Wervik en Tienen niet voor. Een mogelijk verloop kan alleen afgeleid worden met hulp van oude kaarten en archeologisch onderzoek, onder meer van de aanwezige vici. Daarom pleiten sommigen voor een zekere terughoudendheid. Tussen Kortrijk en Kassel kan zijn tracé opnieuw gevolgd worden. Met uitzondering van het itinerarium van Tongeren werd geen enkele mijlpaal langs dat traject terug gevonden. Binnen het Romeinse wegennetwerk was deze weg vermoedelijk de oorspronkelijke verbinding tussen Boulogne-sur-Mer en Keulen. Later heeft de weg Boulogne-sur-Mer via Bavay naar Keulen een grotere waardering gekregen. Het gedeelte tussen Tongeren en Tienen bleef het best bewaard en mag samen met enkele tracés tussen Tongeren en Maastricht als één van de mooiste in België worden beschouwd. Tussen Piringen en Sint-Truiden is het ongetwijfeld één van de meest idyllische erfgoedrelicten van Limburgs Haspengouw.

Lees meer »

Tongeren - Keulen

Het traject Tongeren-Maastricht-Keulen is zeer mooi zichtbaar in de onverharde veldweg met de naam  Marteman en vervolgens de Heersterveldweg. In de richting van Maastricht werd de verbinding verbroken door de aanleg van het bedrijventerrein Tongeren-Oost. Na Tongeren-Oost is de weg opnieuw te volgen via Millen, Herderen en Riemst. Sommige stukken bleven als veldweg bewaard, de meeste als verkavelingsweg. Van het Romeinse wegennet rond Tongeren dat liggen de meeste stukken die in een min of meer authentiek historische situatie sedert de Romeinse tijd bewaard bleven tussen Tongeren en Maastricht. Dankzij de oude kaarten kunnen zij met grote zekerheid worden geïdentificeerd. Ter hoogte van Herderen werd de weg het slachtoffer van de grote ruilverkaveling van de jaren 1970. Op sommige luchtfoto's is zijn aftekening in het veld nog waarneembaar. Ook in Riemst verdween de weg grotendeels, nu ten gevolge van de voortdurende woonuitbreiding.

Lees meer »

Tongeren - Noorden

Een secundaire verbinding vanuit Tongeren liep noordwaarts door de Kempen in de richting van Nijmegen. Deze weg verliet Romeins Tongeren door een kleine poort in de stadsmuur van de 2de eeuw vermoedelijk via het segment van de Oude kerkhofweg ter hoogte van de Bilzersteenweg. Vermoedelijk valt hij samen met een kleine landweg en verkavelingsweg die via Riksingen en  Vrijhern tot Hoeselt loopt en daar eindigt. Ter hoogte van de kluis van Vrijhern staat boven op een vermoedelijke tumulus de Sint-Annakapel. Tenslotte passeerde hij via Bilzen waar archeologen tijdens een archeologisch vooronderzoek aan het Bivelenhof sporen ervan terugvonden over een afstand van 250 meter. Het tracé van deze weg bleef verder niet bewaard en blijft dus erg hypothetisch. Mogelijk liep hij verder over As en Bree naar Hamont en eindigde hij in Wijk bij Duurstede. Langs deze weg lagen de tumuli van Riksingen, Sint-Huibrechts-Hern en Henis.

Lees meer »

Tongeren - Bavay

Eén van de belangrijkste aders doorheen onze contreien is de oude Romeinse route die Tongeren via Bavay met Boulogne-sur-Mer met Keulen verbond. Deze weg liep via onder andere Thérouanne, Arras, Bavay, Morlanwelz, Liberchies, Braives naar Tongeren. Vaak wordt er van uit gegaan dat deze weg een pre-Romeinse voorganger had.  Opgravingen in Liberchies en Braives hebben aangetoond dat het een volledig nieuwe Romeinse creatie is.

Lees meer »

Tongeren - Metz

De Hoeise Steenweg in de richting van Crisnée en Hoei is een onderdeel van de Romeinse weg die van Tongeren via onder meer Amay, Vervoz en Aarlen naar Metz liep. Hij wordt op de Ferrariskaart eveneens ‘Chemin Brunehaud’ genoemd. Deze weg snijdt in een rechte lijn kilometers ver door het landschap. Hij kruist ter hoogte van Malmaison de Romeinse weg Bavay-Trier en ter hoogte van Senonchamps de weg Reims-Keulen. Ter hoogte van Aarlen volgde het kruispunt met de weg Reims – Trier. Gezien zijn plaats in het Romeinse verkeersnet was ook deze verbindingsroute van een cruciale betekenis voor de administratieve organisatie van onze regio. Langs de Hoeise Steenweg in Lauw op de grens met Crisnée ligt de monumentale Herstappetom.

Lees meer »

Tongeren - Trier

De Luikersteenweg die ter hoogte van Wihogne overgaat in de Rue de la Bourgogne en daar richting Villers-Saint-Siméon loopt, wordt op de Ferrariskaart ook de ‘Chaussée Brunehaut’ genoemd. Het betreft de Romeinse weg die vanuit Tongeren via het Land van Herve in de richting van Trier loopt. Het traject kan gevolgd worden tot aan Jupille waar men de Maas overstak. Aan de overzijde van de rivier werd een stuk van het tracé in Soiron terug gevonden. Bij Villers-Saint-Siméon zijn op de kaarten van Villaret en Ferraris nog enkele tumuli zichtbaar. Op de kaart van Vandermaelen zijn ze niet langer aanwezig.

Lees meer »

Tongeren - Nijmegen

Aansluitend de weg Tongeren-Keulen liep op de linkeroever van de Maas de heerbaan die Tongeren via Maastricht met Nijmegen verbond. Het tracé volgt de vallei van de rivier en is dus niet volledig recht. De vici die volgens de Peutingerkaart werden aangedaan zijn Feresne (Dilsen ?), Catualium (Heel), Blariacum (Blerick) en Ceuclum (Cuijk). Bijzonder in Cuijk – Katwijk kwam de Romeinse weg tijdens grondwerken de laatste jaren geregeld aan het licht. In België passeert hij onder meer langs Neerharen-Rekem, Dilsen, Maaseik, Ophoven en Kessenich.

Lees meer »

Bavay - Trier

Eén van de belangrijke Romeinse wegen door België liep van Bavay naar Trier. Deze weg tekent zich ook vandaag nog kilometers ver in het landschap af, nu eens als een openbare weg, dan weer als een onverharde landweg. Op sommige plaatsen is hij niet meer dan een scheidslijn tussen twee landbouwpercelen, zichtbaar door de verschillende teelten en struikenrijen. In Feignies en Beaumont (Strée) draagt de weg de naam  Chaussée Brunehault, in Thuin rue Brunehault.

Lees meer »