Vandaag was het een belangrijke dag voor de Romeinse weg die van Tienen via Tongeren naar Maastricht en Keulen loopt. Samen met enkele collegae van het Agentschap Onroerend Erfgoed bezochten wij de onverharde tracés die nu al de eeuwen trotseren.
De weg Tienen – Tongeren – Maastricht was tot in het begin van de 19de eeuw onverhard en werd, net als andere landwegen, slecht onderhouden. Dat was een algemeen Europees probleem. Tot dan was de Romeinse weg de voornaamste verbinding tussen de Haspengouwse steden Tongeren, Borgloon, Sint-Truiden en Tienen. Met de aanleg van de nieuwe, nagenoeg parallelle steenweg Sint-Truiden – Borgloon – Tongeren – Maastricht tussen 1817 en 1820 verviel de Romeinse heerbaan tot een landweg die alleen nog door boeren en lokale bewoners werd gebruikt. Bij Tienen zowel in de richting van Leuven als van Sint-Truiden net als in Riemst zien wij hoe de Romeins weg onder het asfalt verdween en geleidelijk in de vergetelheid geraakte. Toen men tijdens de jaren 1960-1970, bijna 2000 jaar na de invoering van het Romeinse kadaster, de landbouw efficiënter wilde maken, onder meer door het creëren van grotere arealen, werd de ruilverkaveling doorgevoerd. Dat ging ten koste van talrijke historische landschapsrelicten. Onder meer ten oosten van Tongeren en ten noorden van Millen werd op die wijze een heel stuk Romeinse weg door de ruilverkaveling geslachtofferd en tot akker omgevormd. Andere delen van de heerbaan werden voor landbouwgebruik gebetonneerd. Niet alleen de ruilverkaveling heeft aan de Romeinse weg alsook aan het gerelateerde erfgoed en cultuurlandschap veel schade toegebracht. Tussen 1970 en 2020 werd de openbare ruimte op een schrikbarende wijze aangetast door bouwverkavelingen, industrieterreinen, megastallen, fruitloodsen, hagelnetten, en zo voort. En zo werd het industrieterrein van Tongeren-Oost pal op de historische heerbaan ingeplant.
Van de circa 45 kilometer Romeinse weg tussen Tienen en Maastricht was tot de ruilverkavelingswerken in de jaren 1970 nog circa 75% onverhard. Dat is sedertdien drastisch veranderd waardoor op dit ogenblik nog slechts 2,2 kilometer onverhard overblijft. Omdat na 20 eeuwen ons nog zo weinig rest zal de ooit zo roemrijke Romeinse weg de volgende maanden verder wetenschappelijk worden onderzocht in functie van een adequate bescherming. Meer informatie over de geschiedenis ervan vindt de lezer in 'De Romeinse Heerbaan. De oudste weg door de Lage Landen', uitgegeven bij Sterck en De Vreese.